Noha is geselecteerd voor de Havo/VWO-kopklas
Betty Overbeek is vrijwilliger bij het Schoolmaatjesproject in Den Haag, een pilot die door het schoolbestuur De Haagse Scholen en Stichting Kinderpostzegels mogelijk is gemaakt. Als schoolmaatje is Betty de verbindende schakel tussen de ouders van Noha, een Syrisch meisje van twaalf, en haar leerkracht op de Jan Ligthartschool. Ze helpt het gezin, dat nog maar twee jaar in Nederland is, om wegwijs te worden in het Nederlandse onderwijssysteem. Ook helpt ze hen om goed te communiceren en nauw samen te werken met school. Dat is voor mensen die uit een niet westerse cultuur komen helemaal niet zo vanzelfsprekend.
Betty: “In Nederland zijn we gewend intensief met school te communiceren en we krijgen ook veel informatie digitaal of per brief, waarbij eigenlijk verwacht wordt dat je daarop reageert. Wij zijn gewend dat er afspraken op school gemaakt worden als er iets besproken moet worden, zoals over het rapport en de schoolkeuze, en dat je dan ook daar op tijd bent. In hun cultuur is dit niet vanzelfsprekend. Ook het feit dat we hier soms zelf kunnen kiezen of we al dan niet ergens aan mee willen doen, bijvoorbeeld in het kader van een gezondheidsonderzoek op school, is nieuw voor ze. En in plaats van een afspraak te maken, zijn zij gewend om gewoon langs te gaan als er iets speelt. Toen ik nog maar net in het gezin kwam, gebeurde het wel eens dat ze te laat op een afspraak op school kwamen, en dat vinden wij dan lastig. Maar inmiddels gaat het altijd goed. Ze zijn ook erg betrokken bij het leren van hun kinderen en ze willen maar al te graag samenwerken met school.”
Schoolmaatjes komen iedere week bij een nieuwkomersgezin thuis en bouwen een vertrouwensband met hen op. Ze werken gelijkwaardig met de ouders samen en zien zichzelf dan ook meer als vriend of vriendin dan als leraar. Ze kijken samen met de ouders wat er is binnengekomen aan informatie en verduidelijken het, waar nodig. Ook bespreken ze met de ouders wat er nodig is om het kind goed te ondersteunen.
Toen de Jan Ligthartschool een week over gezondheid hield, werden alle ouders uitgenodigd om ter afsluiting ook iets in te brengen rond dat thema. Betty: “Toen ik dat met ze besprak, kwamen ze met het idee om een lekkere Syrische smoothie te maken, op basis van avocado, melk en banaan. Het werd een leuk samenwerkingsproject, waarbij moeder het recept aanleverde, vader voor de ingrediënten zorgde en met Noha naar school ging om de smoothie te maken, de school voor een blender en servetten zorgde en ik zelf de glazen meenam. Alleen de hoeveelheid suiker werd op mijn voorstel wat aangepast aan de Nederlandse maatstaven. Later hoorde ik dat de school het recept zelfs nog in andere klassen had gebruikt voor de rekenles!”
Betty zet zich actief in voor een de best mogelijke toekomst voor Noha. Samen met het meisje, de ouders en de leerkracht, heeft ze eraan gewerkt dat Noha naar de kopklas mocht. Dit is een tussenjaar tussen de basisschool en de middelbare school, speciaal bedoeld voor kinderen die wat meer in hun mars hebben. In dat jaar werken ze intensief aan de Nederlandse taal, zodat ze daarna in de brugklas goed mee kunnen komen.
Betty: “Eerst was Noha er een beetje aarzelend over. Het leek of ze niet zo gemotiveerd was. Maar ik kwam erachter dat ze er in feite tegenop zag. Het is best spannend om in een nieuwe situatie terecht te komen. Ik heb haar toen gerust gesteld. Ze hoefde er niet alleen naar toe. We zouden haar altijd begeleiden!”
Omdat er maar twee kopklassen zijn voor heel Den Haag, gaat er een strenge selectie aan vooraf. Noha heeft hier ook een motivatiebrief voor moeten schrijven. Betty heeft zich actief met het hele proces beziggehouden en heeft Noha met het schrijven van haar motivatiebrief geholpen door er gerichte vragen aan haar over te stellen. Maar niet door haar Nederlands te verbeteren, want het moest wel haar eigen brief blijven. Met de juf heeft Noha de dag daarop nog de taalfoutjes verbeterd.
Betty: “Noha is geselecteerd voor de Havo/VWO kopklas! Wat een prestatie van haar. Ze straalde helemaal en bedankte me voor mijn hulp. Maar ik heb haar verteld dat zij degene is geweest die het waargemaakt heeft. En dat ze dus heel trots mag zijn op zichzelf. Dat begrip kennen ze eigenlijk niet, dat je trots bent op wat je hebt bereikt. Ik benoem het daarom expliciet. Ik denk dat ik mijn werk goed heb gedaan als zij trots zijn op zichzelf. Vader heeft mij ook wel tien keer bedankt. Ze zijn zo blij met mijn inzet. En ik bedank hen dan, omdat ik ontzettend blij ben dat ik bij ze mag komen. Ik voel me hier heel welkom. En ik ga als het schoolmaatjesproject in juni officieel stopt, echt niet weg bij dit gezin. Want we zijn bevriend geraakt en bovendien wil ik Noha graag blijven volgen in de kopklas.”
Hoewel maar een van de vijf thuiswonende kinderen in dit gezin op de basisschool zit, strekt het werk van Betty zich ook uit over de andere kinderen in het gezin. Er zijn nog drie oudere zoons thuis, en er is een dochtertje van acht maanden. Wat zal het effect zijn op die jongste zijn, die over twee jaar misschien op de peuterspeelzaal zit? Betty: “Natuurlijk werkt het door wat ik hier doe met het gezin. Onze gesprekken over school en de toekomst van de kinderen zijn heel belangrijk. Ik zou wel willen dat dat effect gemeten zou kunnen worden. Ik gun alle nieuwkomersgezinnen in Den Haag een schoolmaatje. Ik denk echt dat er meer steun voor de gezinnen nodig is. Nadat ze een jaar lang hulp bij allerlei formaliteiten hebben gekregen van een coach van Vluchtelingenwerk, moeten ze het zelf uitzoeken. Ze krijgen wel te horen dat ze altijd naar het spreekuur van Vluchtelingenwerk kunnen komen, maar in de praktijk bleken ze dat niet te doen. De drempel was nog te groot. Gelukkig kan ik ze doorverwijzen bij wat ze moeten doen met allerlei belangrijke post over bijvoorbeeld gezondheid of financiën. Dat doorverwijzen naar de juiste instanties is dus ook een belangrijke rol die ik nu voor ze vervul.”